Yaklaşık olarak 125 yıllık bir tarihe sahip olan sinema her döneminde, kendi dinamiklerinden bağımsız bir şekilde, güncel olandan referans alarak yol almaya çalışmıştır. Son dönemlerde gerek sinema filmlerinde gerekse de dizi yapımlarında bu değişimin ayak izlerini net şekilde hissedebiliyoruz. Yeni trend yapımlar, daha çok bilimkurgu ve distopik temalar ekseninde dolaşıyor. Geleceği öngörme, geleceğe dair varsayımlar oluşturma, teknolojinin  varabileceği tüm potansiyelleri sorgulama gibi çıkış noktaları bulunan bu tip yapımlar seyircide de her daim gerçekçi bir karşılık bulabiliyor. Elbette bu tip distopik yapımların somut gerçeklikten beslenen yapımlara göre çok daha pahalı olduğunu vurgulamalıyız. Bu nedenle yapımcılar tarafından her şeyin kusursuz şekilde oluşturulmasıyla bu risk, ciddi başarılara dönüşebiliyor. Özellikle dizi yapımlarının son yıllarda sinema kalitesine daha çok yaklaştığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Görsel efektlerin ön planda olduğu, yüksek bütçeli yapımlar, klasik uzun bölümlü dizilerden biraz daha farklı. Genelde 30-45 dakika aralığında çekilen fantastik filmlere ilgi son derece büyük.

​

Son birkaç sezondur dizi ve sinema sektöründe bilimkurgu/fantastik türde çekilen pek çok filmde ana temanın yapay zeka olması dikkat çekici. Yapay zeka henüz yaşamımıza yeni yeni dahil olan bir kavram; fakat yapay zekanın var olan devasa potansiyelinin henüz sadece bir kısmına şahitlik edebildik. Önümüzdeki senelerde yapay zeka, belki de tüm insanlığa hükmedecek kadar ileri boyutlara taşınacak. Yapımcılar, yönetmenler ve senaristler, oldukça teknik bir alan olmasına rağmen yapay zeka konusuna bugünlerde fena halde kafayı takmış görünüyor. Sinema ve dizi yapımları sayesinde bizler de yapay zekanın insanlığı nasıl bir evreye götürebileceğini tüm olumu ve olumsuz yönleriyle görme şansına sahip olabiliyoruz. Dizilerin ve sinema filmlerinin bazılarında yapay zekanın varlığının, insanın rutinine ve doğasına aykırı bazı sonuçlar yaratabildiğini görebiliyoruz. Yapay zeka her ne kadar teknolojinin sınırlarını aşan heyecan verici bir kavram olsa da korkutucu yanları da yok değil.

Yapay Zekaya Genel Bir Bakış

Yapay zekayı tanım olarak, “bilgisayar kontrolünde olan robotun pek çok faaliyeti ve komutu tıpkı somut bir canlı gibi yerine getirme yetisi” şeklinde ifade edebiliriz. İnsanın temel düşünme kabiliyeti ve yönelimleri yapay zeka oluşumlarında temel referans oluyor. Gelecekte yapay zekanın insana özgü algoritmalardan daha net şekilde faydalanacağı söyleniyor. Sinemada henüz kendine yeni yeni yer bulmasına rağmen diğer anlatı sanatlarında, örneğin edebiyat ürünlerinde yapay zekaya çok daha önceki yıllarda yoğun şekilde yer veriliyordu. 1920’li yıllarda çeşitli tiyatro oyunlarına dahi konu olan yapay zeka kavramı, geçtiğimiz yüzyıl boyunca ara ara gündeme gelmeyi başarmıştır. 2000’li yıllardan sonrası ise yapay zeka odaklı üretimlerin ya da tasarımların zirve noktaya ulaştığı bir dönem. Hatta öyle ki bundan 11 sene önce Arabistan’da yapay zeka barındıran bir robota vatandaşlık bile sunuldu.

Konumuza yeniden dönmek gerekirse sinemanın yapay zeka rüzgarına hızla katılan sanatlardan biri olduğunu dile getirebiliriz. Bu listemizde son dönemde izlenme rekorları kıran yapay zeka temalı dizi ve sinema yapımlarından 5 tanesini bir araya getirdik. Buyrun!

1. Black Mirror

İngiltere yapımı olan Black Mirror dizi oluşturma anlayışına kesinlikle yepyeni bir soluk katan, oldukça özgün bir iş. Sezon boyunca 40-45 dakikalık yoğun epizotlar sunan efsane dizi, şimdiden büyük bir hayran kitlesi yaratmış durumda. Tüm dünyayla aynı anda Türkiye’den de takip edilebilen dizi, gelecek senaryoları üzerine kurulu. Daha doğru bir ifadeyle distopyanın korkunç izdüşümleri üzerine düşünmemizi sağlıyor. Bugün cömertçe kullandığımız teknolojinin bir ucu bucağı var mı? Bu yeni iletişim biçimimiz, bu postmodern atmosfer bizi nereye doğru sürükleyecek. Yakın ve uzak gelecekte biz insanlığı hangi kötü sürprizler bekliyor? Bütün bu gelecek senaryolarının tam merkezinde mutlaka ama mutlaka teknoloji öğesi bulunuyor.

Black Mirror’un en güzel tarafı da hiçbir bölümün bir diğer bölümü bağlamıyor oluşu. Bu yüzden ne zaman hangi bölümü izlemek isterseniz, seçim tamamen sizin. Önceki bölümü izlemediğiniz için asla bir şey kaybetmiyorsunuz. Her bölüm apayrı bir evren ve apayrı bir dünya sizi bekliyor. Yapay zekayı doğrudan işlediği bölümlerde, genel anlamda bu teknolojinin ilişkilerimize nasıl zararlar vereceği öngörülmüş. Yapay zeka teknolojisi ile oluşturulmuş insansı robotlar, sevdiklerimizin yerini ne kadar tutabilir? Bu ve benzer sorulara dizi boyunca sıklıkla denk gelebilirsiniz.

 

2. Westworld

Listemize yine bir televizyon dizisi ile devam ediyoruz. Westworld, ilginç bir deneysellik sunuyor. Zira western filmlerinin kalıplarını kullanarak bir gelecek inşası kuruyor. Yani gelecek zamanlarda yapılacak bir Western filmi nasıl olabilir sorusuna yanıt arıyor. Bu ilginç fikir seyircide müthiş bir karşılık buldu ki daha ilk sezonundan izlenme rekorlarını alt üst etti. Dizinin merkezinde bir eğlence parkı bulunuyor. Bu park, sınırsız fantezilere açık; ancak biletleri son derece pahalı. Burada ev sahibi olarak nitelendirilen üst düzey robotlar bulunuyor. Beklenmedik bir durum gerçekleşiyor ve yapay zeka ile donatılmış bu robotlar bir noktadan sonra evrimleşiyor.

 

3. Matrix

Elbette bir sinema klasiği olan Matrix’e değinmemek olmaz. Matrix yapay zekayı modern zamanlarda sinemada ilk işleyen film olarak bu listede yer almayı fazlasıyla hak ediyor. Yüksek IMDB puanıyla dikkat çeken 1999 yapımı Matrix’te, sanal ve arttırılmış gerçeklik kavramları, yapay zeka olgusu üzerinden işleniyor.

 

4. The Blade Runner 2049

Henüz geçen sene seyircisiyle buluşan ve tüm dünyada büyük yankı uyandıran The Blade Runner 2049, yıllar önce yapılan klasik filmin devamı niteliğinde. Filmde, serinin ilk ayağında geçen hikayenin 30 yıl sonrasını görüyoruz. Bir polis memurunun tüm insanlığı büyük bir krize sürükleyecek önemli bir sırrı ifşa etmesi, hikayede olayların gelişmesine neden olur. Filmin yapay zekayla olan ilişkisi şu cümleyle özetleniyor: “Yeterli düzeyde gelişmiş bir teknoloji, tıpkı bir büyü gibidir”

 

5. Ex Machine

Yapay zeka denildiğinde akla gelen ilk yapımlardan bir tanesi de Ex Machine. Filmin yönetmen koltuğunda “28 Gün Sonra” isimli kült filmin yönetmenini görüyoruz. Filmde Caleb isimli karakter üst düzey yetenekleri olan ve çevresince kendisine oldukça güvenilen bir yazılım uzmanıdır. Oldukça gizemli bir deney için patron onu bir hafta sonu kendi evine davet eder. Burada henüz geliştirilen ve tasarımında üst düzey yapay zeka barındıran Ava isimli robotu detaylı şekilde analiz etmesi beklenir. Ava, şu ana kadar geliştirilen pek çok robottan bir hayli farklıdır.